Nowa odsłona programu Czyste Powietrze – co warto wiedzieć przed 31 marca 2025

Już 31 marca 2025 r. rusza nabór wniosków do zreformowanego programu Czyste Powietrze. Zmiany są odpowiedzią na potrzebę lepszego wsparcia osób zagrożonych ubóstwem energetycznym, zwiększenia efektywności programu oraz ograniczenia nadużyć.

Budżet programu został zasilony kwotą 10 miliardów złotych bezzwrotnych dotacji z Funduszu Modernizacyjnego. Co ważne, gminy zyskały teraz nową rolę – stają się operatorami, którzy bezpłatnie wspierają beneficjentów na każdym etapie realizacji inwestycji.

Główne cele reformy

Reforma programu opiera się na trzech kluczowych założeniach:

• skuteczna walka z ubóstwem energetycznym przez skierowanie pomocy do najbardziej potrzebujących,

• wprowadzenie obowiązkowego standardu energetycznego budynku, aby ograniczyć wysokie rachunki i zwiększyć efektywność inwestycji,

• racjonalizacja wydatków i większa transparentność procesu przyznawania dofinansowania.

Kto może skorzystać z programu?

Z programu mogą skorzystać osoby fizyczne będące właścicielami lub współwłaścicielami domu jednorodzinnego albo lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą. Warunkiem jest, aby prawo własności trwało minimum 3 lata przed złożeniem wniosku (z wyłączeniem przypadków spadkowych).

Dofinansowanie można otrzymać tylko raz i tylko na jeden budynek lub lokal mieszkalny. Dotacje są wypłacane w całości lub maksymalnie w trzech częściach. Uwaga – kwalifikują się tylko budynki, które uzyskały pozwolenie na budowę do 31 grudnia 2020 roku.

Trzy poziomy dofinansowania

Nowa wersja programu przewiduje trzy poziomy wsparcia finansowego, zależne od dochodów:

• najwyższy poziom – do 100% kosztów kwalifikowanych dla gospodarstw o najniższych dochodach i jednocześnie wysokim zapotrzebowaniu budynku na energię,

• podwyższony poziom – do 70% kosztów kwalifikowanych,

• podstawowy poziom – do 40% kosztów kwalifikowanych, dla osób o rocznym dochodzie do 135 000 zł.

Najwyższe wsparcie przewidziano wyłącznie dla osób ubogich energetycznie – czyli takich, których domy mają zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania powyżej 140 kWh/m² rocznie.

Obowiązkowy standard energetyczny

Nowym wymogiem programu jest potwierdzenie standardu energetycznego budynku zarówno przed, jak i po zakończeniu inwestycji.

Przed rozpoczęciem prac konieczne jest wykonanie audytu energetycznego. Po ich zakończeniu – należy uzyskać świadectwo charakterystyki energetycznej. Oba dokumenty muszą być przygotowane przez osobę wpisaną do rejestru uprawnionych, dostępnego na stronie Ministerstwa Rozwoju i Technologii. Na pokrycie kosztów audytu i świadectwa można uzyskać dotację do 1 600 zł.

Rola operatora

W nowej odsłonie programu kluczową rolę pełnią operatorzy – w pierwszym etapie będą to gminy oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska. Operator pomaga beneficjentowi na każdym etapie: od złożenia wniosku, przez realizację inwestycji, aż po jej rozliczenie.

Wysoki poziom dofinansowania oraz możliwość otrzymania zaliczki (prefinansowania) są dostępne wyłącznie przy wsparciu operatora. W przypadku poziomu podwyższonego – skorzystanie z operatora jest opcjonalne.

Prefinansowanie

Prefinansowanie, czyli zaliczka do 35% kosztów inwestycji, możliwe jest tylko w dwóch wyższych poziomach dofinansowania i tylko przez operatora. Wymaga złożenia do trzech umów z wykonawcami wraz z wnioskiem o dotację. Środki trafiają bezpośrednio na konto wykonawcy, co minimalizuje ryzyko nadużyć.

Nowe limity i racjonalizacja kosztów

W programie wprowadzono maksymalne kwoty dotacji dla poszczególnych elementów inwestycji – między innymi dla ocieplenia ścian, stropów, podłóg oraz dla okien i drzwi. Ograniczono również dofinansowanie dla tzw. kosztów towarzyszących, czyli elementów niebędących głównym celem przedsięwzięcia.

Warto pamiętać, że podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowanym – trzeba go pokryć z własnej kieszeni.

Lista ZUM – obowiązkowa przy pompach ciepła i kotłach

Lista Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM) to wykaz produktów, które kwalifikują się do dofinansowania. Jej stosowanie jest obowiązkowe między innymi przy wyborze pomp ciepła, kotłów zgazowujących drewno oraz kotłów na pellet. Na liście znajdują się tylko te urządzenia, których parametry zostały potwierdzone przez niezależne europejskie laboratoria.

Podsumowanie

Nowa wersja programu Czyste Powietrze to krok w stronę większej efektywności, sprawiedliwego podziału środków oraz wsparcia tych, którzy najbardziej tego potrzebują. Dzięki operatorom proces składania wniosku i realizacji inwestycji będzie znacznie prostszy. Jeśli myślisz o termomodernizacji, wymianie źródła ciepła czy dociepleniu domu – warto skorzystać z programu już od 31 marca 2025.

Jeśli potrzebujesz pomocy w zrozumieniu nowych zasad lub chcesz przygotować się do złożenia wniosku – skontaktuj się z nami. Chętnie pomożemy przejść przez cały proces krok po kroku.